Poczucie własnej wartości
Prawdopodobnie rzadko zadajesz sobie pytanie: Jak wyglądam we własnych oczach? Pewnie nie zastanawiasz się, dlaczego czujesz bezsilność, brak motywacji do zmiany pracy czy porzucenia denerwujących nawyków. Latami tkwisz w sytuacjach, które chciał(a)byś zmienić, a mimo to nie podejmujesz żadnych zmian. Podobnie jak wiele osób wiesz, co oznaczają słowa „poczucie wartości” czy „samoocena”, a mimo to niewielu z nas zdaje sobie sprawę, jak wielki wpływ na nasze funkcjonowanie mają te słowa.
Poczucie własnej wartości ma ogromny wpływ na powodzenie w niemalże każdej dziedzinie życia i zależy w głównej mierze od naszego wyobrażenia o sobie.
Według psychologów i badaczy zajmujących się tą tematyką nasze poczucie wartości daje nam odwagę do podejmowania zmian w życiu (np. zmian pracy). Stabilna samoocena najskuteczniej chroni przed zazdrością, krytyką innych, dzięki czemu łatwiej nam podejmować kolejne wyzwania. Stabilna samoocena jest związana z wiarą we własne umiejętności, z naszymi kompetencjami i efektywnością. W miarę wzrostu kompetencji wzrasta pewność siebie.
Zaburzenie poczucia własnej wartości u dziecka
Zaburzenie poczucia własnej wartości powstaje zazwyczaj na podstawie komunikatów podważających wartość dziecka, jakie dostaje ono od osób znaczących (np. rodziców, opiekunów).
Na skutek rozmaitych oczekiwań otoczenia oraz poprzez różne metody wychowawcze dziecko otrzymuje komunikaty, które przekonują je albo pozwalają mu podejrzewać, że jego wartość jako człowieka zależy od rozmaitych czynników zewnętrznych lub od konkretnych działań, czy umiejętności. Tak wychowywane dziecko stara się sprostać stawianym wymaganiom i zasłużyć ponownie na to, by poczuć się wartościowym i kochanym przez rodziców. Tak wychowywane dziecko staje się często, już jako dorosły, osobą zależną od otoczenia, zewnątrzsterowną i niepewną siebie – niepewną własnej elementarnej wartości jako człowieka. Może uzależniać wtedy poczucie własnej wartości jedynie od swoich umiejętności i osiągnięć. W przypadku porażki człowiek taki stwierdza, że nie ma żadnej wartości.
Niskie poczucie wartości, nikła wiara w siebie i swoje umiejętności często utrudnia nam życie w zgodzie z tym, czego pragniemy. Często poddajemy się samokrytyce, podważamy swoje własne zdanie, nasze talenty oraz boimy się zmian, tkwimy w trudnych, męczących sytuacjach. Wstydzimy się mówić wprost, stawiać granice innym. Robimy to wszystko ponieważ boimy się odrzucenia. Boimy się konkurencji, czujemy się wycofani, mało spontaniczni. Wszystko to powoduje, że mamy trudności z podejmowaniem decyzji, (np.: zmianą pracy, zmianą nawyków).
Jak rozwijać poczucie własnej wartości i co zyskujemy dzięki pracy?
Niektórzy ludzie nie budują poczucia własnej wartości, ponieważ nie wiedzą, jak tego dokonać. Inni, choć trudno w to uwierzyć, powstrzymują się przed jego wzmacnianiem, ponieważ z braku akceptacji samego siebie płyną pewne korzyści. Trudno im zadać sobie pytanie: Jakiej natury jest cena, którą płacę w wyniku braku akceptacji samego siebie: emocjonalnej, fizycznej czy społecznej?
Rozwój może się zacząć od pytania: Czy jestem skłonny utracić część korzyści wynikających z braku akceptacji samego siebie, aby zyskać korzyści płynące z poczucia własnej wartości? Postęp zaczyna się, gdy decydujemy się oszacować koszt rozwoju i zapłacić jego cenę. Wtedy zaczynamy dostrzegać jakie korzyści będziemy czerpać z posiadania realistycznej i pochlebnej opinii o sobie samym.
Dzięki pracy nad poczuciem własnej wartości możemy nauczyć się czerpać z życia, swoich związków czy pracy więcej satysfakcji. Zmiana może dotyczyć wielu obszarów w życiu, w których będzie Ci łatwiej:
- wyrażać siebie tak jak chcesz i czujesz
- przezwyciężać bezsilność
- bardziej wierzyć w swoje umiejętności oraz możliwości
- przestać się nadmiernie krytykować oraz podważać siebie i swoje talenty
- mówić wprost i stawiać granice
- przestać obawiać się konkurencji innych
- bez lęku realizować swoje marzenia i rozwijać talenty
- poszukać w sobie źródeł energii i spontaniczności.
Gdzie pracować nad poczuciem własnej wartości?
Każdy z nas może potrzebować innego rodzaju pracy i inspiracji do zmiany. Jedni przeczytają książkę, która zainspiruje ich do zmiany starych nawyków. Inni potrzebują rozmowy i wsparcia ze strony bliskich, księdza lub psychologa. Istotne jest, aby praca ta przyniosła siłę, z której będziemy czerpać motywację do zmiany i zarazem spokój wewnętrzny, dzięki któremu poczujemy akceptację tego gdzie i z kim jesteśmy w życiu.
Autor
Psycholog Anna Las-Opolska